Reakcje łańcuchowe

• Pokaż dzieciom zdjęcie inspiracyjne i poproś o opisanie, co na nim widzą. Następnie wyjaśnij, że jest to model wieży swobodnego spadania.
• Powiedz dzieciom, że przeczytasz im historyjkę o chłopcu i dziewczynce, którzy przyszli do STEAM Parku.
  Wyjaśnij, że historyjka będzie opisywać reakcję łańcuchową — szereg zdarzeń wywołanych przez pewien impuls.

• Przeczytaj na głos następującą opowieść:

Maciek i Sylwia postanowili wypróbować wieżę swobodnego spadania. To najbardziej przerażająca atrakcja w STEAM Parku. Czekali w kolejce tylko przez kilka minut, a potem weszli na platformę. Maszyna ciągnęła linę, aż znaleźli się na samym szczycie wieży.

– O rany! Ale wysoko! — powiedział Maciek.

– Mam motylki w brzuchu z tych emocji! Ciekawe, kiedy spadniemy w dół — powiedziała Sylwia.

Czekając na zjazd w dół, podziwiali panoramę parku. Nagle dźwignia przytrzymująca linę w miejscu poruszyła się i wypuściła linę. Maciek i Sylwia krzyczeli i śmiali się podczas spadania w dół. Platforma
wylądowała na innej dźwigni i uniosła do góry flagę.

– To była najlepsza przejażdżka w moim życiu! — powiedziała Sylwia.

– Zróbmy to jeszcze raz! — powiedział Maciek.

• Możesz zadać dzieciom następujące pytania:

  • Dlaczego platforma spadła w dół?
  • Co było dalej?

• Wyjaśnij, że impulsem do rozpoczęcia wydarzeń opisanych w historyjce było poruszenie dźwigni, która wypuściła linę. Dlatego platforma spadła w dół. Gdy platforma spadła w dół, nastąpiło kolejne zdarzenie — podniosła się flaga. Powiedz dzieciom, że taki szereg zdarzeń nazywany jest reakcją łańcuchową.

• Poproś dzieci o zbudowanie w parach modelu reakcji łańcuchowej. Przypomnij im, że jedno zdarzenie powinno wywoływać kolejne.
• Pokaż im zdjęcia inspiracyjne do tych zajęć i zachęć do myślenia o tym, jak można poruszyć przedmiot bez dotykania go.

• Powiedz, że mogą zbudować osobne części reakcji łańcuchowej, a następnie połączyć je i przetestować model.

Wskazówka: Zdjęcia poszczególnych części modelu znajdziesz w Dodatku. Możesz polecić każdemu dziecku lub parze dzieci zbudować konkretną część modelu. Impulsy do rozpoczęcia reakcji łańcuchowej to na przykład rzucenie piłki, wystrzelenie rzutki z armaty lub zepchnięcie samochodzika z rampy. Kolejna część reakcji może polegać na przewróceniu linii zrobionej z kamieni domina, obróceniu kół zębatych albo poruszeniu kołyszącego się elementu.

• Poproś dzieci o zaprezentowanie ich reakcji łańcuchowych reszcie grupy.

• Możesz zadać dzieciom następujące pytania:

  • Jaki był pierwszy impuls, który zapoczątkował Waszą reakcję łańcuchową?
  • Jakie było pierwsze zdarzenie w Waszej reakcji łańcuchowej?
  • Jakie było ostatnie zdarzenie w Waszej reakcji łańcuchowej?
  • Czy Wasza reakcja łańcuchowa zadziałała tak, jak się tego spodziewaliście? Niech uzasadnią swoją odpowiedź.

• Poproś dzieci o połączenie ich modeli reakcji łańcuchowych w jeden długi łańcuch.
• Wyznacz w sali miejsce, gdzie dzieci ustawią długi model reakcji łańcuchowej, a następnie poproś je o uruchamianie go na zmianę i dokonywanie w nim poprawek.

Wskazówka: Poproś dzieci o narysowanie reakcji łańcuchowej i ponumerowanie zdarzeń.

• Obserwacja poniższych kompetencji ułatwia stwierdzenie, czy dzieci rozwijają potrzebne zdolności naukowe, technologiczne, inżynieryjne, artystyczne i matematyczne.

  • Rozpoznawanie relacji przyczynowo-skutkowych.
  • Prawidłowe użycie urządzeń technicznych, takich jak proste koła i koła zębate.
  • Zadawanie pytań na tematy związane z nauką i techniką.
  • Eksperymentowanie i testowanie odpowiedzi na pytania typu „co by było, gdyby”.
  • Obserwowanie i opisywanie zjawisk.