Racewagen

• Bekijk het online materiaal voor leerlingen. Gebruik een scherm of digibord om dit materiaal tijdens de les aan je leerlingen te laten zien.
• Zorg ervoor dat je in een eerdere les de manieren hebt behandeld waarop je patronen in een beweging kunt herkennen.
• Houd rekening met de vaardigheden en achtergrond van je leerlingen. Pas de les aan om ervoor te zorgen dat iedereen eraan mee kan doen. Raadpleeg het gedeelte Differentiatie hieronder voor suggesties.

• Bekijk de leerlingenvideo hier of via het online materiaal voor leerlingen.

• Breng een kort gesprek op gang over de krachten die de leerlingen hebben waargenomen in de autorace in de video.
• Stel vragen als:
  • Welke kracht zorgt ervoor dat een racewagen beweegt? (Er wordt reactiekracht of stuwkracht op de wielen uitgeoefend waardoor ze gaan bewegen. Deze kracht wordt veroorzaakt door de motor of iets anders dat de auto naar voren duwt.)
  • Welke kracht zorgt ervoor dat de racewagen stopt? (Wrijving bij de wielen zorgt ervoor dat auto snelheid verliest. Dit wordt ‘rolweerstand’ genoemd.)
  • Wat kan ervoor zorgen dat de auto sneller of langzamer gaat? (Door de massa en oppervlaktewrijving te verminderen, gaat de auto sneller. Als de massa en oppervlaktewrijving toenemen, gaat de auto juist langzamer.)
• Vertel de leerlingen dat ze een racewagen en lanceerinstallatie gaan bouwen en vervolgens experimenten gaan uitvoeren om een patroon in de beweging van de auto te ontdekken.
• Geef iedere groep een set.

• Laat je leerlingen in tweetallen het racewagenmodel bouwen. Vertel je leerlingen dat ze om de beurt de stenen kunnen zoeken en kunnen bouwen, waarbij ze na iedere stap wisselen.
• In het gedeelte Tips hieronder vind je extra ondersteuning voor tijdens het bouwen.

Experiment 1:

• Laat de leerlingen hun auto’s testen met de middelgrote gele wielen om erachter te komen welke afstand hij aflegt. Vertel hen dat ze de lanceerinstallatie in positie 5 moeten zetten en vervolgens moeten loslaten.
  • Laat ze het resultaat op hun leerlingenwerkblad noteren (Ondersteuning voor de leraar- Bijkomende hulpmiddelen).

Experiment 2:

• Laat de leerlingen hun auto’s nu testen met de kleine grijze wielen en de grote witte wielen.
  • Herinner ze eraan dat ze de resultaten van elke test moeten noteren.
  • Stimuleer de leerlingen om de auto’s niet alleen te testen en hun bevindingen te noteren, maar om ook te voorspellen welke afstand hun auto volgens hen zal afleggen. Dit kunnen ze doen door een steen naast de baan te plaatsen.

• Laat de leerlingen hun opgedane kennis aan klasgenoten presenteren.
• Stel vragen als:
  • Wat is je opgevallen toen je de verschillende wielen probeerde? (Met de kleinere wielen legde de auto een kleinere afstand af dan met de grotere wielen. Dit komt doordat de kleinere wielen sneller om de as draaien dan de grotere wielen en er hierdoor meer wrijving ontstaat).
  • Hoe kun je ervoor zorgen dat je auto een zo groot mogelijke afstand aflegt? (In de antwoorden moet het volgende aan bod komen: de hendel helemaal naar achteren trekken, het gewicht verminderen, grotere wielen gebruiken en de auto op een gladde ondergrond lanceren.)

• Laat de leerlingen hun experimenten aan klasgenoten presenteren en met elkaar bespreken.
• Stel vragen als:
  • Welke patronen heb je herkend in de beweging van je auto toen je de grootte van de wielen veranderde?
  • Heb je weten te voorspellen wat er daarna ging gebeuren?
• Laat de leerlingen hun auto’s aanpassen met de resterende stenen uit de set zodra ze alle wielmaten hebben getest.
• Geef de leerlingen voldoende tijd om hun modellen uit elkaar te halen, de stenen in de juiste bakken op te bergen en het lokaal op te ruimen.

• Stel gedurende de hele les ‘waarom’- en ‘hoe’-vragen om de leerlingen te laten nadenken over de concepten waarmee ze in aanraking komen.
• Stel ondersteunende vragen om ze aan te moedigen ‘hardop te denken’. Laat ze uitleggen welke redeneringen ze gevolgd hebben om keuzes te maken tijdens het bouwen van hun modellen.

Observatiechecklist

• Beoordeel hoe goed de leerlingen het patroon in de beweging van een object kunnen beschrijven en hoe dit patroon kan worden gebruikt om een toekomstige beweging te voorspellen.
• Maak naar eigen inzicht een schaalverdeling. Voorbeeld:
  1. Heeft extra ondersteuning nodig
  2. Kan zelfstandig werken
  3. Kan het aan anderen uitleggen

Zelfevaluatie

• Laat alle leerlingen een steen kiezen die volgens hen het best hun prestatie weergeeft:
  • Groen: Met een beetje hulp kan ik een patroon herkennen in de beweging van de auto.
  • Blauw: Ik kan een patroon herkennen in de beweging van de auto.
  • Paars: Ik kan een patroon herkennen in de beweging van de auto en dit patroon gebruiken om toekomstige bewegingen te voorspellen. Bovendien kan ik dit aan een klasgenoot uitleggen.

Feedback met klasgenoten

• Laat de leerlingen met hun team bespreken hoe ze de samenwerking hebben ervaren.
• Stimuleer ze om hun ervaringen als volgt te verwoorden:
  • Ik vond het leuk toen je ...
  • Ik zou graag willen weten hoe je ...

Modeltips

• Laat de leerlingen zien hoe ze de noppen op de platen kunnen tellen om zo de stenen makkelijker te kunnen plaatsen. Vertel ze dat ze goed op de positie van het genummerde plaatje en de markering op de lanceerinstallatie moeten letten.
• Laat de leerlingen de lanceerinstallatie in positie 5 zetten, de auto tegen de platte duwplaat zetten en vervolgens loslaten om de auto te lanceren.
• Vertel de leerlingen dat ze de wielen niet te strak tegen de auto moeten aanduwen, omdat dit voor extra wrijving zorgt en de auto dus zal vertragen.

Vereenvoudig deze les door:

• De leerlingen alleen de middelgrote gele en grote witte wielen te laten uitproberen

Verhoog de moeilijkheidsgraad door:

• De leerlingen een verzwaarde steen toe te laten voegen om erachter te komen welke invloed dit op hun auto heeft
• De leerlingen de lanceerinstallatie op positie 3 te laten zetten en hun auto’s vervolgens te lanceren
  • Kunnen ze voorspellen waar de auto zal stoppen op basis van hun waarnemingen in experiment 1 en 2?

(Let op: dit neemt extra tijd in beslag.)
Laat de leerlingen voor de ontwikkeling van hun rekenvaardigheid standaardeenheden gebruiken bij het schatten en laat ze vervolgens de massa van de objecten uit de set meten (bijvoorbeeld: verzwaarde steen 53 g, grote wielen 16 g, middelgrote wielen 6 g).